Τα τελευταία χρόνια, ο κόσμος μας βιώνει αλλεπάλληλες κρίσεις. Από την οικονομική κρίση μέχρι την πανδημία και πολέμους που επηρεάζουν το παγκόσμιο γίγνεσθαι, η αβεβαιότητα έγινε σύντροφος ανθρώπων σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης. Σε συνδυασμό με τις τεχνολογικές εξελίξεις, οι κρίσεις αυτές διαμορφώνουν νέες προτεραιότητες για επαγγελματίες στην Ελλάδα και τον υπόλοιπο κόσμο.
Πώς ακριβώς επηρεάζουν, όμως, οι οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές το τι θεωρείται ιδανική δουλειά; Ποια επαγγέλματα αναδεικνύονται και τι κάνει τους ανθρώπους να αντικρίζουν με μεγαλύτερη αισιοδοξία το αύριο;
Επαγγέλματα που ανθούν σε εποχές κρίσης
Αν οι διαφορετικού τύπου κρίσεις έχουν ένα κοινό, αυτό είναι η δημιουργία γενικευμένης ανασφάλειας που επηρεάζει σαφώς και την αγορά εργασίας. Σε τέτοιες συνθήκες, τα μακροπρόθεσμα όνειρα συχνά μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα και το κύριο μέλημα των εργαζομένων είναι η οικονομική ασφάλειά τους μέσω επιλογών που, αν μη τι άλλο, θα πληρώνουν τους λογαριασμούς.
Η κρίση του χρέους, για παράδειγμα, έστειλε εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες στο εξωτερικό για να αναζητήσουν τα όνειρά τους και έκανε ακόμα περισσότερους να παλεύουν με την ανεργία στην Ελλάδα. Ωστόσο, κάποια επαγγέλματα όχι μόνο άντεξαν αλλά και αναπτύχθηκαν. Σε αυτά συγκαταλέγονται, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, διοικητικοί και εξειδικευμένοι γραμματείς, οικονομολόγοι, μάγειρες, μηχανικοί, νοσηλευτές και άλλοι επαγγελματίες του κλάδου υγείας.
Από την άλλη, η πανδημία ανέδειξε άλλες κατηγορίες επαγγελμάτων, όπως εργαζομένους στον τομέα της τεχνολογίας και των logistics, και έφερε στο προσκήνιο τους επαγγελματίες της υγειονομικής περίθαλψης. Η ανάγκη για απομακρυσμένη εργασία εκτίναξε την παγκόσμια ζήτηση για ειδικούς στην πληροφορική, προγραμματιστές και διαχειριστές cloud. Ενδεικτικά, σύμφωνα με στοιχεία του Cedefop, η ζήτηση για επαγγελματίες πληροφορικής και επικοινωνιών στη χώρα μας γνώρισε αύξηση 152% το πρώτο ενιάμηνο του 2020 σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2019.
Αυτό που δείχνουν οι σύγχρονες κρίσεις, πάντως, είναι πως η ανάγκη για σταθερότητα και ασφάλεια δεν έχει σταθερή διέξοδο. Κάθε κρίση φέρνει στο προσκήνιο διαφορετικά επαγγέλματα, τα οποία αναδύονται σύμφωνα με τις ανάγκες της εποχής. Αν όλες μαζί έχουν αναδείξει κάτι, είναι την αξία της προσαρμοστικότητας.
Η τεχνολογία και τα επαγγέλματα του μέλλοντος
Μέσα στους διαρκείς μετασχηματισμούς, υπάρχει άλλη μία σταθερά, που με τη σειρά της όμως ανακατεύει την τράπουλα: η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας. Κράτη και επιχειρήσεις επενδύουν όλο και περισσότερο στον ψηφιακό τους μετασχηματισμό, ενώ η ΕΕ έχει ορίσει το 2030 ως έτος κομβικό για την ψηφιακή της μετάβαση.
Όνειρα του παρελθόντος φθίνουν και νέα ξεπροβάλλουν, όπως αντίστοιχα αναδύονται νέα επαγγέλματα και ιδέες περί του τι συνιστά ιδανική καριέρα. Για τη Gen Z, ιδανική δουλειά είναι αυτή που της προσφέρει ευελιξία, δημιουργικότητα και μια υγιή ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής.
Μεγάλο ποσοστό των νέων της γενιάς αυτής ονειρεύεται μια καριέρα στα media και την ψυχαγωγία, όχι όμως με τον τρόπο που την αντιλαμβάνονταν οι προηγούμενες γενιές. Σε έρευνα της Samsung και της Morning Consult σε 1.000 Αμερικανούς 16-25 ετών, πάνω από τους μισούς δήλωσαν πως θα ήθελαν να γίνουν influencers.
Δεν πρόκειται, ωστόσο, για το νέο «αμερικανικό όνειρο», αφού το ίδιο μοιράζονται άνθρωποι σε όλο τον κόσμο. Μεγάλη έρευνα του Jobseeker για τα επαγγελματικά όνειρα ανά την υφήλιο το 2024, αποκάλυψε πως, πράγματι, η καριέρα του influencer συγκαταλέγεται μεταξύ των 10 πιο δημοφιλών dream jobs παγκοσμίως.
Η τεχνολογία, βέβαια, δεν οδηγεί μόνο με αυτόν τον τρόπο τις εξελίξεις. Η αυτοματοποίηση και η άνοδος της τεχνητής νοημοσύνης δημιουργεί ευκαιρίες για καριέρα σε επαγγέλματα που θα πρωταγωνιστήσουν στο μέλλον.
Σύμφωνα με την Έκθεση για το Μέλλον των Επαγγελμάτων (2023) του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, ανάμεσα σε αυτά είναι οι ειδικοί Τεχνητής Νοημοσύνης και Μηχανικής Μάθησης, οι ειδικοί Βιώσιμης Ανάπτυξης, οι αναλυτές Επιχειρηματικής Ευφυΐας, Ασφαλείας Πληροφοριών ή Δεδομένων και οι μηχανικοί Χρηματοοικονομικής Τεχνολογίας ή Ρομποτικής.
Πάντως, οι Έλληνες έφηβοι, τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα, δεν έβλεπαν τεχνολογικά όνειρα. Σχεδόν 54.500 μαθητές Γενικού Λυκείου ήταν το δείγμα έρευνας της Orientum κατά την περίοδο 2012-2021, στην οποία χαρτογραφήθηκε η ιδανική σταδιοδρομία. Στο top 10 των προτιμήσεών τους συναντάμε ανθρωποκεντρικές επιλογές, όπως συμβουλευτική και ψυχολογία, εκπαίδευση και επιστήμες ζωής και υγείας, όπως και όνειρα που αφορούν την επιχειρηματικότητα, τον αθλητισμό, την έρευνα, το μάρκετινγκ και τη διαφήμιση.
Η ελληνική στάση απέναντι στις παγκόσμιες τάσεις
Με τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης ακόμα νωπές, οι προτιμήσεις των Ελλήνων παραμένουν πιο παραδοσιακές, παρά την άνοδο της ελληνικής οικονομίας και τα ψηφιακά βήματα των τελευταίων ετών.
Παγκοσμίως, οι ειδικοί στη βιωσιμότητα, οι prompt engineers και οι ειδικοί μηχανικής μάθησης κερδίζουν συνεχώς έδαφος, δίπλα σε ψηφιακούς νομάδες, ο αριθμός των οποίων αυξάνεται κάθε χρόνο, αντανακλώντας την ευελιξία της σύγχρονης αγοράς εργασίας.
Στην Ελλάδα του 2024, το 32% ονειρεύεται μια θέση στο δημόσιο, σύμφωνα με την έρευνα «Τι πιστεύουν οι Έλληνες» της διαΝΕΟσις, αντανακλώντας αντίστοιχα το πόσο ισχυρό κίνητρο εξακολουθούν να αποτελούν η σταθερότητα και η ασφάλεια στη χώρα μας.
Το κατέστησε σαφές, άλλωστε, το 53,2%, που θα προτιμούσε μια δουλειά με µέτριο µισθό, µικρές προοπτικές εξέλιξης αλλά σταθερότητα, έναντι του 44,3% που θα διάλεγε μια δουλειά με µεγάλες αποδοχές και προοπτικές εξέλιξης, ακόμα κι αν δεν προσέφερε εργασιακή ασφάλεια.
Ωστόσο, κάτι φαίνεται να αλλάζει και στη χώρα μας. Αν και η σταθερότητα εξακολουθεί να προηγείται του ρίσκου, η ψαλίδα έχει μικρύνει αισθητά σε σύγκριση με το 2015, όταν τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν 64,2% και 34,5%.
Οι δε Millennials και Gen Zs εμφανίζονται πιο φιλόδοξοι από τους γονείς και τους παππούδες τους, με τους πρώτους να νιώθουν απελευθερωμένοι και τους δεύτερους αισιόδοξους, σύμφωνα με τo φετινό «FutURe Barometer» της Merck.
Οι νέοι Έλληνες ετών 18-37 συμπορεύονται, μάλιστα, με τους συνομήλικούς τους Ευρωπαίους στις προτεραιότητες που θέτουν για την επιλογή εργασίας. Η δουλειά των ονείρων τους δεν εξαρτάται τόσο από το επάγγελμα όσο από τις ευκαιρίες που προσφέρει, και συγκεκριμένα για:
- Επαγγελματική ανάπτυξη
- Ευέλικτο ωράριο και δυνατότητα τηλεργασίας
- Προνόμια πέραν του μισθού
- Ευθυγράμμιση με στόχους ζωής και αξίες
- Διάδραση με άτομα διαφορετικής καταγωγής ή/και εμπειριών ζωής
Πραγμάτωση ονείρων σε καιρούς αλλαγής
Εξωτερικοί παράγοντες επαναπροσδιορίζουν συνεχώς τα επαγγελματικά όνειρα των ανθρώπων και το μόνο σίγουρο είναι ότι ο ρυθμός των αλλαγών στον κόσμο της εργασίας θα αυξηθεί. Η προσαρμοστικότητα είναι αυτή που θα σας βοηθήσει να παραμείνετε ευέλικτοι και ψύχραιμοι και να εκμεταλλευτείτε τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται για να υλοποιήσετε τα όνειρά σας.
