Της Δρ. Βασιλικής Λάζου,
διδάσκουσας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ
Αντάρτισσες παρελάζουν με καμάρι στους κεντρικούς δρόμους της Λαμίας. Περνούν μπροστά στο Γενικό Αρχηγείο, τον Άρη, τον Σαράφη και τη συμμαχική αποστολή. Είναι ο Οκτώβρης της απελευθέρωσης, της χαράς, του ενθουσιασμού και της ελπίδας. Στην πρώτη σειρά η Γεωργία Παληγιαννοπούλου – Καλλίνου, η διοικητίνα και η Μαρία Φέρλα-Μπέικου, η καπετάνισσα. Ακολουθούν η Μένη Παπαηλιού, η θρυλική Θύελλα, η Κούλα Ντάνου, η Κατερίνα Αργυροπούλου – Ειρήνη και άλλες. Είναι η υποδειγματική διμοιρία γυναικών της 13ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ στη Ρούμελη.
Η Αντίσταση τις έβγαλε από το κλειστό περιβάλλον του σπιτιού και τις έριξε στον αγώνα κατά του φασισμού στο πλευρό των αντρών. Αντάρτισσες στον ΕΛΑΣ, μέλη ενεργά και δυναμικά στις αυτοδιοικήσεις και στη λαϊκή Δικαιοσύνη, υπεύθυνες δασκάλες στα σχολεία, στοργικές νοσοκόμες στα νοσοκομεία, μαχητικές διαδηλώτριες για την επιβίωση και τα λαϊκά συσσίτια, ενάντια στην επιστράτευση και βέβαια με το δικό τους μερίδιο στις θυσίες στον αγώνα του λαού μας ενάντια στους κατακτητές και τους συνεργάτες τους, οι γυναίκες είχαν έντονη παρουσία στην Εθνική Αντίσταση. «Παρά την αντίθεση των γονιών μου, κατατάσσομαι στον ΕΛΑΣ. Λαχταρώ να πολεμήσω με το όπλο στο χέρι. Η πρώτη μου μάχη είναι στο Καρπενήσι. Ξέρω ότι αμύνομαι, δεν θέλω να κάνω κακό σε κανέναν, απέναντί μου όμως είναι ο εχθρός. Σημαδεύω και πυροβολώ. Φοβάμαι. Καταλαβαίνω στο πρόσωπο του διπλανού μου τι σημαίνει σύντροφος. Κόβω την κοτσίδα μου για να παρελάσω στην απελευθέρωση», γράφει στο αυτοβιογραφικό της σημείωμα η Μαρία Μπέικου. Αφηγείται η Γεωργία Παληγιαννοπούλου: «Οι γυναίκες αγωνίστηκαν πλάι στους άντρες με ηρωισμό και αυταπάρνηση για την εθνική λευτεριά και κοινωνική απελευθέρωση, που σήμαινε και δική τους απελευθέρωση από ταμπού και προκαταλήψεις. Η προσφορά των γυναικών στον Αγώνα πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα, γιατί με την ενεργό συμμετοχή τους στην Αντίσταση έσπασαν τα δεσμά που τις κρατούσαν σκλάβες στο σπίτι και κατέκτησαν την ισοτιμία με τους άντρες που τους αξίζει».
Ο αντιστασιακός αγώνας των γυναικών τοποθετείται πλάι στους διαχρονικούς αγώνες των Ελληνίδων και τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821. Οπως τότε, έτσι και στην Αντίσταση οι γυναίκες έπρεπε «να μπουν στον αγώνα» για τον μεγάλο σκοπό, τη λευτεριά. Γράφει μπροσούρα του ΕΑΜ «Η σημερινή Ελληνίδα έχει μπροστά της μακρά παράδοση ατομικών ηρωισμών και Εθνικής υπερηφάνειας που δεν έσβησε μέσα σε τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς, ούτε θα σβήσει ποτέ. Ονόματα γυναικών που γέμισαν με το γόητρό τους την Ελληνική Επανάσταση του 1821 στέκονται σα σύμβολα που καλούν ακόμα και σήμερα σε μίμηση τις σημερινές γυναίκες. Μα κοντά σε αυτές τις εξαιρετικές μορφές η συμβολή του μεγάλου πλήθους των γυναικών της Ελλάδος ήταν πελώρια όχι μόνον στον αγώνα της εθνικής μας ανεξαρτησίας μα και στους λοιπούς αώνες. Ολο αυτό το Ανώνυμο πλήθος που ακολούθησε τους αγωνιστές, που θρεψε τους επαναστάτες, που κουβάλησε τα πολεμοφόδια, τους βοήθησε, τους παραστάθηκε σαν ήταν λαβωμένοι και τους έκρυψε από τον εχθρό, που τους έδωσε κουράγιο και στην ανάγκη πήρε τόσες φορές το τουφέκι στο χέρι και υπόμεινε τις στερήσεις και τις συμφορές, χωρίς διαμαρτυρία, είχε ένα κοινό χαρακτηριστικό. Την απόφαση να θυσιαστεί για το μεγάλο σκοπό: Τη λευτεριά του».
Παράλληλα με τον αγώνα της Αντίστασης προχωρά και ο αγώνας για τη γυναικεία χειραφέτηση. Οι γυναίκες συμμετέχουν στην αυτοδιοίκηση, γίνονται μέλη των λαϊκών δικαστηρίων, ψηφίζουν και ψηφίζονται για πρώτη φορά στις εκλογές για το Εθνικό Συμβούλιο τον Μάιο 1944. Αναλαμβάνουν πρωταγωνιστικό ρόλο και δράση σε όλες τις αντιστασιακές οργανώσεις. Η Ιουλία Μπίρμπα της ΠΕΑΝ, συμμετέχει ενεργά στην ανατίναξη της προδοτικής ΕΣΠΟ. Η Λέλα Καραγιάννη είναι η αρχηγός της αντιστασιακής οργάνωσης Μπουμπουλίνα με σημαντική κατασκοπευτική δράση. Η Ηλέκτρα, η Ηρώ Κωνσταντοπούλου και τόσες άλλες, επώνυμες και ανώνυμες μας θυμίζουν ότι οι γυναίκες, αν και συχνά απούσες από την ιστορική αφήγση, ήταν, είναι και θα είναι συνδημιουργοί της Ιστορίας.
